Όταν αναφερόμαστε στην έννοια της καινοτομίας, αρκετά συχνά παραλείπουμε το γεγονός πως δεν διαθέτουν όλοι την ίδια εξοικείωση με τον όρο. Ορισμένοι προτιμούν να τηρούν ευλαβικά ένα σταθερό πρόγραμμα και να ακολουθούν μία καθησυχαστική ρουτίνα, παρά να ρισκάρουν προχωρώντας σε αλλαγές που διαταράσσουν το προβλέψιμο πλαίσιο ενεργειών τους. Αποτελεί γεγονός, ότι οι πρωτοπόροι στον τομέα της καινοτομίας, αδυνατούν να κατανοήσουν τη νοοτροπία αυτή εύκολα.

Κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής σας σταδιοδρομίας είναι πιθανό να συναντήσετε αρκετούς ανθρώπους οι οποίοι δεν αισθάνονται άνετα με την καινοτομία και το σύνολο των αλλαγών που επιφέρει, ωστόσο θα πρέπει να μάθετε να συνεργάζεστε μαζί τους. Το πρώτο βήμα  για μια αρμονική συνεργασία είναι η κατανόηση, οπότε ας ρίξουμε μια ματιά στους κύριους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι αυτοί έχουν αναπτύξει την αμυντική αυτή στάση απέναντι στον καινοτομία.

1. Ο φόβος της αλλαγής

Όλοι μας δυσκολευόμαστε στην υιοθέτηση αλλαγών και είναι εύκολο να παραμείνουμε αδρανείς. Είμαστε εκ φύσεως προγραμματισμένοι να φοβόμαστε την αλλαγή και τείνουμε να οπισθοχωρούμε όταν αυτή πλησιάζει.

Όταν προχωράμε σε αλλαγές, είναι σαν να αθετούμε ένα άτυπο συμβόλαιο με τον εαυτό μας μας  το οποίο έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία έντονου άγχους. Οτιδήποτε καινούργιο ενέχει κίνδυνο, απλώς κάποιοι άνθρωποι τείνουν να αποστρέφονται τον κίνδυνο λιγότερο σε σχέση με άλλους, οι οποίοι είναι σε θέση να αντιληφθούν τα οφέλη του και βγαίνουν από τη «ζώνη άνεσής» τους. Αυτοί οι άνθρωποι είναι οι «καινοτόμοι» – όσοι ξέρουν ότι στην απέναντι όχθη βρίσκεται κάτι νέο το οποίο δύναται να τους επιβραβεύσει αν το ακολουθήσουν.

2. Ο φόβος της αποτυχίας

«Αν κάτι δεν είναι χαλασμένο, μην το διορθώσεις» (αγγλ. “if it ain’t broke don’t fix it”). Η νοοτροπία αυτή σπανίως λαμβάνεται υπόψιν στο πλαίσιο της «καινοτομικής διαδικασίας». Αντίθετα, αποτελεί συνήθη πρακτική στο χώρο των επιχειρήσεων να αντικαθίστανται προϊόντα ή διαδικασίες που εξυπηρετούν ένα μεγάλο μέρος του καταναλωτικού κοινού ή των εργαζομένων με νέες καινοτόμες λύσεις (καινοτομία προϊόντος και καινοτομία διαδικασίας). Τέτοιες αλλαγές μπορεί συχνά να εφαρμόζονται με επιτυχία, με τα νέα χαρακτηριστικά να βελτιώνουν την προγενέστερη κατάσταση, ωστόσο δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο το να επιφέρουν τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιδιωκόμενα. Οι άνθρωποι συχνά ανησυχούν ότι οι αλλαγές θα δυσχεράνουν την αποτελεσματικότητα μιας διαδικασίας ή τον αντίκτυπο ενός προϊόντος στην αγορά αντί να το βελτιώσουν. Κάτι τέτοιο συνθέτει έναν εύλογο προβληματισμό. Για παράδειγμα στην περίπτωση της Strongbow Cider (αγγλική εταιρία παραγωγής μηλίτη), η επιχείρηση το 2014 αποφάσισε να αλλάξει τη συνταγή των προϊόντων της, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα να χάσει ένα  μεγάλο μερίδιο πελατών που προτιμούσε την παλιά συνταγή. Οι αλλαγές λοιπόν θα πρέπει να συνδυάζονται με κατάλληλο σχεδιασμό, έρευνα και ρεαλισμό προκειμένου να οδηγήσουν σε επιτυχημένες καινοτομίες.

3. Το αίσθημα απειλής

Πολλά στελέχη και ηγέτες μεγάλων οργανισμών, δυσκολεύονται στην υιοθέτηση καινοτόμων πρακτικών, καθώς οι αλλαγές που επιφέρουν απειλούν τόσο την εταιρία όσο και τους ίδιους. Οι παράλογες και ασφυχτικές πιέσεις που ασκούν ο ιδιοκτήτες στα στελέχη των επιχειρήσεων, καλλιεργούν ένα κλίμα αδράνειας, το οποίο σταδιακά περνά και παγιώνεται στο σύνολο των μελών της εταιρίας. Οι ριζικές αλλαγές άλλωστε, ακόμη και αν κρίνονται απαραίτητες για την επιτυχία της εταιρίας, μπορεί να οδηγήσουν στην αντικατάστασή των στελεχών αν οι μέτοχοι διαφωνήσουν, κάτι που κάνει τα στελέχη λιγότερο πιθανό να πάρουν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες.

4. Η έλλειψη δημιουργικότητας

Αρκετά άτομα που εναντιώνονται στην καινοτομία, μπορεί απλώς κλίνουν περισσότερο προς τη λογική παρά τη δημιουργικότητα. Η εξοικείωσή ενός ανθρώπου με την καινοτομία συνήθως σημαίνει ότι διαθέτει πολλές ευφάνταστες ιδέες και δεν φοβάται να της εφαρμόσει. Ο καθένας λοιπόν διαθέτει ένα ξεχωριστό σύνολο δεξιοτήτων. Σε κάποιους ανθρώπους η ικανότητα της δημιουργικής σκέψης εντάσσεται στο σύνολο αυτό και σε κάποιους άλλους όχι.

5. Η επιφυλακτικότητα

Είναι απολύτως κατανοητό να υπάρχει επιφυλακτικότητα όσον αφορά την καινοτομία. Τα λάθη μπορεί επιφέρουν μεγάλα κόστη για μια επιχείρηση και καθώς η αποτυχία είναι συνυφασμένη με την καινοτομική διαδικασία, το αδιάκοπο κυνήγι της καινοτομίας μπορεί να οδηγήσει σε τεράστιες απώλειες. Η επιφυλακτικότητα λοιπόν σε αρκετές περιπτώσεις, δύναται να μην πηγάζει από την καινοτομία αυτή καθαυτή, αλλά από την ταχύτητα της προόδου και των αλλαγών. Είναι πιθανό μια ιδέα να μην εξυπηρετεί επί του παρόντος τον οργανισμό, αλλά να είναι σε θέση να το κάνει στο απώτερο μέλλον. Θα μπορούσε λοιπόν να χαρακτηριστεί ως χρήσιμη η επιφυλακτικότητα απέναντι στην καινοτομία, αρκεί αυτό να μην παρεμποδίζει τη δημιουργικότητα.

6. Η προσπάθεια για αποφυγή της αποτυχίας

Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, η αποτυχία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της καινοτομικής διαδικασίας, ωστόσο πολλοί είναι εκείνοι που αρνούνται να το αποδεχτούν. Αντ' αυτού, διαμορφώνουν παράλογες προσδοκίες που είναι καταδικασμένες να αποτύχουν ή απλώς αποφεύγουν κατηγορηματικά τη λήψη και εφαρμογή νέων ιδεών. Κανείς δεν εξαιρείται από αυτή την επίπονη πτυχή της καινοτομίας που ακούει στο όνομα «αποτυχία», ακόμα και αν αναφερόμαστε σε εταιρίες κολοσσούς όπως η Pepsi, η Ford, ή  η Apple. Οι εταιρείες αυτές έχουν αποτύχει για διάφορους λόγους: δεν προσδιόρισαν σωστά την αγορά – στόχο, το προϊόν τους ήταν πολύ ακριβό, η ιδέα τους ήταν υποδεέστερη, κλπ. Οι δημιουργικοί άνθρωποι λοιπόν, θα πρέπει να αποδεχθούν ότι δεν υπάρχει θέσφατος κανόνας που να διασφαλίζει την επιτυχημένη εφαρμογή όλων των ιδεών τους.

Κατανόηση του φόβου για καινοτομία

Είναι γεγονός ότι οι καινοτόμοι και δημιουργικοί άνθρωποι απογοητεύονται εύκολα  με τους λιγότερο καινοτόμους και δημιουργικούς, ωστόσο είναι απαραίτητο και για τις δύο ομάδες να μάθουν να συνεργάζονται. Όλοι μπορούν να προσφέρουν, αλλά με διαφορετικούς τρόπους.

Ίσως να μην να μην είναι εφικτό να κάνουμε τον καθένα γύρω μας να αισθανθεί άνετα με την ιδέα της αλλαγής, είναι ωστόσο σημαντικό να μην αγνοούμε τις ανησυχίες τους. Η κατανόηση και η συνεργασία αποτελούν συστατικά στοιχεία για οποιαδήποτε πρωτοβουλία καινοτομίας σε μία επιχείρηση ή έναν οργανισμό.

Το πρωτότυπο άρθρο συντάχθηκε από τον Ryan Ayers για το InnovationManagement.se.