Αν και η αγροδιατροφική βιομηχανία θεωρείται ότι υιοθετεί τις αλλαγές με πολύ αργούς ρυθμούς συγκριτικά με άλλους κλάδους, αναμένεται να αλλάξει περισσότερο τα επόμενα 10 χρόνια από ό, τι κατά τα τελευταία 50 (Accenture, 2017). Ο επερχόμενος μετασχηματισμός προκαλείται από διάφορους παράγοντες, όπως η κλιματική  αλλαγή (π.χ. η υπερθέρμανση του πλανήτη), δημογραφικούς παράγοντες (π.χ. υπερπληθυσμός, γήρανση), τεχνολογικές εξελίξεις (π.χ. νανοτεχνολογία) και από μεταβολές στις προτιμήσεις των καταναλωτών (π.χ. χορτοφαγία).

Βιωσιμότητα

Η Βιωσιμότητα (Sustainability), αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα αλλαγής στον κλάδο. Αρχικά, σε ολόκληρη την αλυσίδα παραγωγής, η κατανάλωση νερού και ενέργειας είναι εξαιρετικά υψηλή. Εκτός αυτού, ο γεωργικός τομέας αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο εκπομπέα αερίων θερμοκηπίου στον κόσμο. Η ρύπανση των υδάτων ως αποτέλεσμα της γεωργίας οδηγεί σε ευτροφισμό, ο οποίος προκαλεί σημαντικές ζημίες στις παράκτιες υδατοκαλλιέργειες. Το πρόβλημα εμφανίζεται έντονο στην Ελληνική επικράτεια και επηρεάζει το 25% των λιμνών και παράκτιων περιοχών.

Επιπλέον, ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να αυξηθεί από 7,6 δισεκατομμύρια σήμερα σε 9,7 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050. Πέρα από την τεράστια ζήτηση στα τρόφιμα που θα κληθεί να καλύψει η βιομηχανία τροφίμων, ένα πρόβλημα που αναδύεται στην επιφάνεια για τις μεγάλες βιομηχανίες,  αφορά τη διατήρηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε χαμηλά επίπεδα. Ωστόσο, η αναμενόμενη πληθυσμιακή έκρηξη αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την αντιμετώπιση του προβλήματος της σπατάλης τροφίμων. Το ένα τρίτο όλων των τροφίμων που παράγονται ανά τον κόσμο για ανθρώπινη κατανάλωση, καταλήγει στα σκουπίδια, ενώ αυτή η ποσότητα θα ήταν τουλάχιστον αρκετή για να θρέψει δισεκατομμύρια ανθρώπους.

Η περιβαλλοντική βιωσιμότητα σημαίνει στην πράξη ότι μια εταιρεία εφαρμόζει συστήματα για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δραστηριοτήτων της. Οι καινοτομίες στην αειφορία είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για τη διαμόρφωση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Οι πρωτοβουλίες παραγωγής μηδενικών αποβλήτων, η απαγόρευση της χρήσης καλαμακίων μιας χρήσης και πλαστικών φιαλών νερού και συσκευασιών καφέ μιας χρήσης, αποτελούν μερικά μόνο παραδείγματα πρωτοβουλιών στον κλάδο που μπορούν να έχουν θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Ανιχνευσιμότητα

Η Ανιχνευσιμότητα (Tracebility ή Transparency) - έλεγχος της προέλευσης των υλικών του προϊόντος - είναι μια αναδυόμενη τάση που οδηγεί σε μεγάλες αλλαγές στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών. Μάλιστα, η ανισχευσιμότητα, μέσω μιας αλυσίδας παραγωγής που τηρεί τα πρότυπα δεοντολογίας και διατηρεί τη υψηλότερη δυνατή ποιότητα, αποτελεί δικαίωμα που αναγνωρίζεται από την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (1972) και αποτελεί προτεραιότητα για πολλούς κατασκευαστές τροφίμων και ποτών.

Σήμερα, η αφθονία των πληροφοριών που είναι διαθέσιμες στους καταναλωτές, τους επιτρέπει να έχουν μια πλήρη εικόνα του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των τροφίμων που αγοράζουν. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι οι καταναλωτές τείνουν προς ασφαλείς, ηθικές και υψηλής ποιότητας διατροφικές επιλογές. Από την παραγωγή έως τη συσκευασία, συναντάμε ένα αυξανόμενο μερίδιο καταναλωτών που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν περισσότερα, ώστε να αισθάνονται με τη σειρά τους ότι συμβάλουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Αυτή η τάση είναι ιδιαίτερα εμφανής στις «καθαρότερες» και σαφείς ετικέτες και τις ταχέως αναπτυσσόμενες πιστοποιήσεις «οργανικών», «βιολογικών» και «άνευ γενετικά μεταλλαγμένων συστατικών» τρόφιμων.

Ευζωία 

Η Ευζωία (Health and Wellness) αποτελεί άλλη μια καταναλωτική τάση, που όσο εδραιώνεται, καθίσταται θεμελιώδης κινητήρια δύναμη αλλαγής στη γεωργία και τη βιομηχανία τροφίμων παγκοσμίως. Ο μέσος καταναλωτής είναι πλέον πολύ πιο ενημερωμένος για τα οφέλη των υγιεινότερων επιλογών, ενώ δεν τοποθετεί άκριτα στο καλάθι του κάτι, εάν δεν διαβάζει το πίσω μέρος των συσκευασιών σχολαστικά. Επιπλέον, ο πληθυσμός στις ανεπτυγμένες χώρες γηράσκει με επιταχυνόμενους ρυθμούς, προκαλώντας έντονη ζήτηση για πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές.

Πέραν των παραπάνω, τα λειτουργικά τρόφιμα (τρόφιμα, που πέρα από τα θρεπτικά συστατικά που φυσικά περιέχουν, διαθέτουν και πρόσθετες ιδιότητες με συγκεκριμένο όφελος για την ανθρώπινη υγεία), αποκτούν συνεχώς αυξανόμενα μερίδια αγοράς, καθώς οι καταναλωτές προτιμούν τα προϊόντα που προσφέρουν πολλαπλά οφέλη για την υγεία. 

Ακόμη, αξίζει να γίνει αναφορά στην αγορά βιολογικών ειδών,  η οποία παρουσιάζει παγιωμένους διψήφιους ρυθμούς ανάπτυξης κάθε χρόνο, κατά την τελευταία δεκαετία. Η δυνατότητα τιμολογηθούν τα βιολογικά προϊόντα ακριβότερα, σε συνδυασμό με την μεγάλη ανάπτυξή τους, αποτελεί συχνά δέλεαρ για μεγάλες επιχειρήσεις του λιανεμπορίου να εισέλθουν στην αγορά αυτή. Η συγκεκριμένη τάση παρουσιάζει μεγάλες ευκαιρίες για την Ελλάδα, λόγω της παγκόσμιας φήμης της μεσογειακής διατροφής ως βασικού μοντέλου για υγιεινή διατροφή.

Κρέας Φυτικής Προέλευσης

Το κρέας φυτικής προέλευσης (Plant-Based Meat) συνήθως παρασκευάζεται από εκχυλισμένες φυτικές πρωτεΐνες ή πρωτεΐνες ορού γάλακτος, μπαχαρικά και συνεκτικές ουσίες, ενώ υπάρχουν υποκατάστατα βοδινού, χοιρινού, κοτόπουλου ή ακόμα και ψαριών. Καθώς οι φυτικές τροφές θεωρούνται υγιεινές διατροφικές επιλογές, όλο και περισσότεροι άνθρωποι σταματούν την κατανάλωση κρέατος, γίνονται χορτοφάγοι ή υιοθετούν δίαιτες με βάση τα λαχανικά. Η τάση αυξάνεται ιδιαίτερα μεταξύ των νέων (κάτω των 25 ετών), με το 19% των ανδρών και το 25% των γυναικών να μην καταναλώνουν κόκκινο κρέας. Πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι το 16% των καταναλωτών χρησιμοποιούν τακτικά φυτικές εναλλακτικές λύσεις, όπως το γάλα αμυγδάλου, το τόφου και τα μπιφτέκια λαχανικών, αλλά το 89% αυτών δεν θεωρούν τους εαυτούς τους χορτοφάγους. Η αύξηση της δημοτικότητας του φυτικού κρέατος είναι ήδη τόσο υψηλή, που μερικές πολυεθνικές εταιρείες γρήγορου φαγητού όπως οι Burger King, McDonald's και KFC έχουν ξεκινήσει να εισάγουν πολλές χορτοφαγικές επιλογές στα μενού τους.

Η μετάβαση αυτή από ζωικές προς εναλλακτικές φυτικές διατροφικές επιλογές οδηγεί σε μακροπρόθεσμη αλλαγή στη βιομηχανία παραγωγής τροφίμων, και επιφέρει πληθώρα κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων. Οι τρέχουσες διεργασίες παραγωγής απαιτούν εκτεταμένη επεξεργασία που ελαχιστοποιεί τα περιβαλλοντικά οφέλη. Ως εκ τούτου, απαιτούνται τεχνολογικές καινοτομίες, έτσι ώστε να καταστεί βιώσιμη η παραγωγή φυτικών προϊόντων.

Εμφανίσιμα Γεύματα

Τα εμφανίσιμα γεύματα (Visually Appealing Meals), είναι μια ακόμη τάση που προέρχεται από τους millenials και  φαίνεται να διαταράσσει τη βιομηχανία τροφίμων. Οι καταναλωτές προτιμούν τα μοντέρνα και οπτικά ελκυστικά γεύματα και ποτά. Πλέον δεν είναι μόνο οι διάσημοι "foodies" που επηρεάζουν το κοινό. Εκατομμύρια άνθρωποι φωτογραφίζουν τα γεύματα και τα ποτά τους για να τα κοινοποιήσουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημοσιεύεται online κάθε δευτερόλεπτο ένας τεράστιος όγκος από εικόνες τροφίμων και ποτών. Η διατροφή μας πλέον δεν είναι μόνο μια πρωταρχική ανάγκη που καλούμαστε να εκπληρώσουμε. Το τί τρώμε αποτελεί μια δήλωση τρόπου ζωής ή ακόμη και πολιτικών πεποιθήσεων.

Αυτή η εκρηκτική τάση έχει προκαλέσει αξιοσημείωτες συνέπειες για τα εστιατόρια. Για παράδειγμα, ο ρόλος του  design έχει καταστεί μείζονος σημασίας, όχι μόνο στο κομμάτι που αφορά την παρουσίαση των πιάτων, αλλά και την παρουσίαση του εσωτερικού χώρου ενός εστιατορίου, των μενού ή ακόμη και των χώρων υγιεινής! 

Πέραν αυτού, στο πεδίο αυτό, έντονος εμφανίζεται και ο ρόλος του ψηφιακού μάρκετινγκ. Η κατανόηση του δυναμικού της λέξης "ιογενής"(viral) και η σοβαρή επένδυση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στον κλάδο της εστίασης, φαίνεται να προσφέρει πολύ σημαντικές αποδόσεις για τις επιχειρήσεις.

On-line παραγγελίες τροφίμων και παράδοση στο σπίτι

On-line παραγγελίες τροφίμων και παράδοση στο σπίτι. Ο μετασχηματισμός της αγοράς συμβαίνει ήδη μέσω της πληθώρας νέων ψηφιακών μοντέλων στην διατροφική αλυσίδα σε παγκόσμια κλίμακα. Παρόλο που οι άνθρωποι έχουν λιγότερο χρόνο για να μαγειρέψουν, εξακολουθούν να επιζητούν γεύματα υψηλής διατροφικής αξίας. Ως εκ τούτου, η λύση είναι η παράδοση έτοιμου φαγητού στο σπίτι. Παρατηρώντας την αμερικανική αγορά διανομής τροφίμων, τα στοιχεία μοιάζουν εντυπωσιακά. Η αγορά παρουσιάζει δυνατότητες να φθάσει έως και τα 210 δισεκατομμύρια δολάρια σε αξία μακροπρόθεσμα, γεγονός που καταδεικνύει τη δυναμική της τάσης αυτής στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών.

Υπάρχουν ήδη πολλές εταιρείες ενδιάμεσοι (aggregators) που αναλαμβάνουν το κομμάτι της παράδοσης του φαγητού. Ο ρυθμός και ο αριθμός των αλλαγών αναμένεται να αυξηθούν, καθώς οι εταιρείες πειραματίζονται με στόχο να  αναπτύξουν ικανότητες στο νέο ψηφιακό οικοσύστημα, προσφέροντας μια σειρά υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας στους καταναλωτές, όπως παράδοση ανά πάσα στιγμή και σε οποιοδήποτε μέρος (π.χ. στην εργασία, στο σπίτι). Προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές, οι επιχειρήσεις της εστίασης δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να συμπεριλάβουν την παράδοση στο σπίτι στο χαρτοφυλάκιο των υπηρεσιών τους και να εξασφαλίσουν ότι τα μενού τους είναι προσβάσιμα online. 

Τέλος, αρκετοί παραγωγοί καθώς και οι παραγωγοί τροφίμων στηρίζονται όλο και περισσότερο στις άμεσες πωλήσεις σε καταναλωτές (D2C), κυρίως online, μειώνοντας τα παραδοσιακά εμπορικά δίκτυα που περιλαμβάνουν ενδιάμεσους, χονδρεμπόρους και λιανοπωλητές.

Συνοψίζοντας, η βιομηχανία τροφίμων βρίσκεται στα πρόθυρα επαναστατικών αλλαγών, με τα παραδοσιακά μοντέλα της αγοράς να ψηφιοποιούνται και τις μεθόδους παραγωγής να γίνονται μη βιώσιμες λόγω δύο βασικών παραγόντων:

• των καταναλωτικών τάσεων οι οποίες ωθούν την παραγωγή προς πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές και
• της πρόσφατης παγκόσμιας κρίσης του COVID-19 η οποία ωθεί την παραγωγή ενεργά προς την ψηφιοποίηση έτσι ώστε να περιοριστεί η μετάδοση το ιού.

Οι επιχειρήσεις καλούνται να προσαρμοστούν άμεσα στα νέα αυτά δεδομένα, προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Η καινοτομία πλέον αποτελεί ζήτημα επιβίωσης.

Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο: [email protected]